Çocuklarda Büyüme ve Gelişim Nasıl Takip Edilmelidir ?

Büyüme ve Gelişme genetik ve çevresel bir çok faktöre göre değişen kavramlardır. Özellikle bebeklerde büyüme ve gelişim aydan aya değişmektedir. Çocukların doğum sonrası boy ve kilo ölçüleriyle de bağlantılı olarak büyüme ve gelişimi takip edilmelidir.

Çocuklarda büyüme-gelişme, yaşa ve cinsiyete göre değerlendirilir. Bu yüzden, yaşın tam olarak bilinmesi gerekmektedir. “3 yaşını sürüyor,” gibi kaba bir değerlendirme yerine, “3 yaş 4 aylık kız çocuk” gibi kesin yaş tayini yapılmalıdır.

Büyümenin takibinde vücut tartısı, boy uzunluğu, baş çevresi ve bunların artma hızı ve vücut bölümlerinin birbirlerine oranlarından yararlanılır.

Büyümenin takibinde vücut tartısı, boy uzunluğu, baş çevresi ve bunların artma hızı ve vücut bölümlerinin birbirlerine oranlarından yararlanılır.

Gelişmenin değerlendirilmesinde ise dişlerin çıkma ve değişme yaşı, kemiklerin olgunlaşma derecesi, beyin ve hareketlerin gelişme derecesi, zekâ düzeyi ve cinsel gelişme ölçüt olarak alınır.

Büyümenin değerlendirilmesinde yaşa ve cinsiyete göre oluşturulmuş persantil eğrisi adı verilen eğriler kullanılabileceği gibi, aşağıdaki pratik formüllerden de yararlanılabilir.

                       3-12 ay arası 
                       Tartı (kg) = (Yaş (ay) + 9) / 2

                       1-6 yaş arası 
                       Tartı (kg) = (Yaş (yıl) x 2) + 8

                       6-12 yaş arası 
                       Tartı (kg) = (Yaş (yıl) x 7) / 2 

Çocuk, ortalama 3000-3500 gram olarak doğar. Hayatın ilk 10 gününde, doğum ağırlığının %10 kadarını yitirir, sonra hızla kilo almaya başlar. İlk 6 ayda, ayda ortalama 600 gram kadar kilo alır. Sonraki altı ayda ise ayda 500 g alması yeterlidir. Bebek, 5. ayda doğum ağırlığının iki katına, 1 yaşında 3 katına, 2 yaşında ise 4 katına erişir. 1 yaşındaki bir çocuk ortalama 10 kilodur. Bununla birlikte, tamamen sağlıklı çocuklarda bile genetik yatkınlığa bağlı olarak, bu değerlerden küçük sapmalar olabilir, telaşlanmamak gerekir.

Ancak gerek boy, gerekse ağırlık olarak üst üste 2-3 ay çocuğun olması gereken büyüme eğrilerinden sapma oluyorsa, bir hekime danışmak gerekir.

Boy

Miadında doğan bir bebeğin ortalama boy uzunluğu 50 cm kadardır. İlk 3 ayda 8 cm, ikinci 3 ayda 8 cm, üçüncü 3. ayda 4 cm, dördüncü 3. ayda 4 cm boy uzaması olur. Yani 1 yaşına gelindiğinde yaklaşık 24-25 cm kadar bir boy uzaması ile 75 cm’ ye ulaşılır. İki yaşına gelindiğinde, bu boya 10-12 cm daha eklenerek yaklaşık 85 cm boya ulaşılır. İki yaşından sonra boy uzunluğu, aşağıdaki formülden yararlanılarak hesaplanabilir.

2 yaşından sonra

Boy (cm) = ( Yaş x 6 ) + 77

Kız ve Erkek Çocukların Farklı Gelişimi

Ergenlikten önce erkek çocuklar, kızlara göre biraz daha uzundur. 9-11 yaşlarda ergenlik öncesi boy atmanın kızlarda daha erken olması nedeniyle kızlar erkekleri geçerler.

Boy uzunluğu değerlendirilirken, anne ve baba boyu yani çocuğun genetik potansiyeli ve çevresel faktörlerin rolü göz önünde bulundurulmalıdır. Yani, boy ortalaması 1.55 cm olan bir çiftin çocuklarının boyunun 1.80 cm olması ne kadar imkânsızsa, boy ortalaması 1.80 cm olan bir çiftin, boyu 1.55 cm olan bir çocuğa sahip olmaları o kadar hastalık düşündüren bir durumdur.

Baş büyüklüğü 
Miadında doğmuş bir bebekte baş çevresi 35 cm kadardır. Sağlıklı bir çocukta başın büyümesi, beynin büyümesini yansıtır. Ortalama değer 3. ayda 40.5 cm, 6. ayda 43cm, 12. ayda 46 cm’dir. Bundan sonraki yaşlarda baş büyümesi yavaştır. İlk yaşda baş büyüklüğü için normal alt ve üst sınırlar ;

(Boy (cm) +/- 9.5 ) + 25 / 2

formülüyle hesaplanabilir. Baş çevresi gelişimi de boy gibi ailesel özellik gösterir.

Diş çıkarma 
Ortalama olarak 5-10 aylar arası ilk dişler çıkar, fakat nadir olarak dişi çıkmış doğan bebekler olabildiği gibi ilk dişin 14-15 aylar civarı çıkmasına da rastlanabilir. Diş çıkarma sırasında uyku bozukluğu, huysuzluk, hafif ateş görülebilir.

Belli fonksiyonların kazanılması

• Baş tutma –> 1-3 ay
• Gülümseme –> 1-2 ay
• Eşya yakalama –> 5 ay
• Desteksiz oturma –> 7-8 ay
• Kelime söyleme –> 11 ay
• Yürüme –> 12-14 ay
• Kısa cümle yapabilme –> 22-24 ay
• Mesane kontrolü :
• —Başlangıç (yaptıktan sonra söyleme) –> 15-18 ay
• —Gündüz –> 2 yaş
• —Gündüz ve gece –> 3 yaş
• Kendi kendine giyinme –> 4 yaş

EDİTÖR: BİLGE 

KAYNAK: https://sevgilibebek.com/