Kerkük neden önemli ?

Referandum konusunda Barzani tüm yaptırımlara rağmen inatçı bir şekilde geri adım atmadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Barzani’nin elinde tuttuğu bölgelerdeki petrolü Türkiye üzerinden dışarı çıkardığı ve ticaretini yaptığını hatırlatarak, “Vana bizde” uyarısında bulunarak gözdağı verdi. Kerkük bölgesindeki petrol rezervleri neden önemli ?

Referandum tartışmalarının ardından gerçekleşen ve yüzde 93 ‘Evet’in çıktığı Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) tansiyon yükselmeye devam ediyor. Sadece Siyonist İsrail’in desteklediği IKBY tüm tepkilere rağmen kararından vazgeçmedi. Peki Türkmenler’in yoğun olarak yaşadığı Kerkük ve Musul’da bulunan petrol rezervlerinin önemi ne? Kerkük ve Musul’un Ankara Antlaşması’ndaki maddeleri neler? Bu bölgedeki petrol rezervlerinin maddeleri neler ?

Kerkük konum olarak Bağdat’ın 236 km kuzeyinde, Musul’un 149 km güneydoğusunda, Erbil’in 83 km güneyinde yer almaktadır. 900’lü yıllarda Türkmenlerin yerleşime geçtiği bölgede Afganistan’ın Herat, Lakay, Ak Çah, Ândhui, Devletabad ve Maruçak bölgelerinden Türkmen boyları bulunmaktaydı.19. yy’da yaşayan bilgin J.H.Kramers, “12. yüzyılda Kerkük civarının, başkenti Erbil olan Türk beyliği Begtekinliler idaresinde” olduğunu İslam Ansiklopedisi’nde belirtmek suretiyle, bölgedeki Türk varlığının Osmanlı Devleti’nden önceye dayandığını vurgulamaktadır. Bin yıldan fazla bu topraklarda yaşayan Türkmenler Kerkük ve çevresini ana vatanı olarak kabul etmekte. Osmanlı Devleti’nin yıkılışından itibaren Türk yönetiminden ayrılan Kerkük önce Irak’a sonra da IKBY’ne bağlandı.

Kerkük’ün önemi

Kerkük bir petrol kenti. Amerikan Enerji Bakanlığı verilerine göre, Kerkük’ün petrol rezervleri 8,7 milyar varil. Türkiye’nin bir günlük ham petrol ihtiyacı ise, günlük 700 bin varil.

Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, Irak petrolünün mevcut üretiminin yüzde 40’ı Kerkük’te gerçekleşiyor. Ülkenin kanıtlanmış petrol rezervlerinin yüzde 6’sı da Kerkük’te.

Musul ve Kerkük’te ne kadar petrol var?

Uluslararası pazarlara Türkiye üzerinden çıkmak zorunda olan Kuzey Irak petrolü, trilyonlarca dolar değerinde. Musul ve Kerkük’teki yaklaşık 4 trilyon dolar değerinde petrol var ve bu petrolün çıkış kapısı Türkiye. Irak’ta tespit edilmiş 143 milyar metreküp petrol rezervi var. Bu rezervin 45 milyar metreküpü Musul’da. 10 milyar metreküpü ise Kerkük’te. Musul’daki petrol rezervinin değeri yaklaşık 2.5 trilyon dolar. Kerkük’te yaklaşık 1.5 trilyon dolarlık petrol var.

Kerkük-Ceyhun hattı ve önemi

Irak’tan Türkiye’ye gelen petrolde Kerkük - Ceyhan hattı kritik önemde. Irak petrollerini denizle buluşturan, Kuzey Irak yönetiminin gelirlerinin önemli bir kısmını oluşturan hat için, 2013’te IKYB ile Türkiye anlaştı. ABD’nin garantör olduğu anlaşmayla, Türkiye’ye gelen petrolün satılmasıyla, petrol gelirlerinin Irak merkezi hükümeti (yüzde 83) ile IKBY (yüzde 17) arasında paylaştırılmasına karar verildi. Gelir paylaşımı bir dönem kriz yaratsa da sonunda uzlaşı sağlandı. Ancak şimdi referandum kararı sonrası petrol ile ilgili gelişmeler merakla bekleniyor.

Irak-Türkiye arasındaki ‘petrol’ gerilimi

Kuzey Irak petrolü bir dönem Irak yönetimi ile Türkiye arasında krize neden oldu. Gelir paylaşımındaki anlaşmazlık nedeniyle Bağdat yönetimi uluslararası tahkime gitti. Bu arada Kuzey Irak petrolü geliri de Halkbank’ta birikmeye başladı.

Bağdat hükümetinin baskısıyla Batı limanlarına kabul edilmeyen petrol tankerleri okyanusta gezerken, ABD’de bir mahkeme bir gemiye el koydu.

Kuzey Irak petrolü ile ilgili belirsizliğin sürdüğü dönemde otorite sağlamakta zorlanan Irak Başbakanı Nuri el Maliki, yerini Haydar el-İbadi’ye bıraktı. İbadi yönetiminin de ilk işlerinden birisi, petrol konusunda Kuzey Irak yönetimiyle anlaşmak oldu. ABD gelişmeler karşısında memnuniyetini açıklarken, Türkiye de o ana kadar Halkbank’a 700 milyon dolar petrol parası yattığını bildirdi.

Kuzey Irak yönetimi ve Bağdat’ın, petrol gelirlerinin bölüşümü üzerinde anlaşmasıyla günlük 150 bin varil Kuzey Irak petrolünün, Irak’ın şirketi SOMO üzerinden ihraç edilmesine karar verildi. Irak’tan gelecek nakit parayla memur maaşlarını ödemeyi planlayan IKBY de anlaşmaya imza atmayı kabul etti. İmzalardan sonra ilk devreye giren Avrupalı petrol devleri oldu.

1926 Ankara Antlaşması’nda neler var?

05 Haziran 1926 tarihinde Türkiye ile Irak arasındaki sınırı belirleyen ve komşuluk ilişkilerini düzenleyen Ankara Antlaşması, Türkiye, Irak ve İngiltere arasında imzalandı.

Antlaşmanın 1. maddesi ile Türk-Irak hududu, Milletler Cemiyeti’nin 29 Ekim 1924 tarihinde kararlaştırdığı şekilde (Brüksel Sınır Çizgisi) kesinleşti.

Kuzey Irak’ta bağımsız bir devlet kurulması halinde 1926 Ankara Antlaşması ile Milletler Cemiyeti’nin 29 Ekim 1924 tarihli kararı ortadan kalkmış olacaktı.

Böyle bir durumda STATÜKO ANTE’ye (önceki duruma) dönülerek Musul ve Kerkük petrol alanları dâhil olmak üzere Kuzey Irak bölgesi yeniden Türk toprağı olacaktı.

1926 Ankara Antlaşması’nın diğer maddeleri

-Musul vilayeti Irak’a ait olacak.
-Türkiye ve Irak arasındaki ateşkes hattını belirleyen Brüksel Hattı sınır olarak kabul edilecek.
-Irak Musul’dan elde ettiği petrol gelirinin %10’unu 25 yıllık bir süre için Türkiye’ye verecek.
-Türkiye bu parayı 4 yıl boyunca almış, kalan 21 yıllık hakkından ise 500.000 Sterlin’e İngiltere lehine vazgeçmiştir.

EDİTÖR: BİLGE    

KAYNAK : Burak Çolo / Diriliş Postası